Een geweldige bron van informatie is het digitale archief van de Leeuwarder Courant. Gewoon achter je computer kun je ruim twee en een halve eeuw krant doorbladeren. Een fantastische ervaring. En bovendien kun je met een zoekmachine de inhoud van de kranten benaderen. Je tikt een woord in, bakent een bepaalde periode af en binnen enkele seconden heb je de 'hits' in beeld waar je vroeger dagen naar moest zoeken, hetzij in onhandige en stoffige leggers hetzij met behulp van moeilijk leesbare microfilmpjes.
Voor de gein heb ik eens gekeken hoe veel artikelen je scoort wanneer je in de zoekmachine het woord "schaken" in tikt. Het antwoord luidt 14069 artikelen. Bij bestudering van het resultaat blijkt al gauw dat er niet een geheel zuiver beeld ontstaat. Naast items over schaken worden ook artikelen meegenomen die woorden bevatten als schuit en schip. Niettemin resteert nog een respectabele hoeveelheid verslagen, artikelen en rubrieken.
En nu wilt u natuurlijk weten wanneer voor het eerst het woord 'schaken' in de kolommen van het hoofdblad van Fryslân voorkwam. Welnu, ik geloof dat dat was op 4 juli 1767. Toen stond er een advertentie in de krant waarin Abr. Ferwerda bekendmaakt dat in zijn zaak is te bekomen 'ordonnantiën en gebruiken van verscheidene zoorten spelen waardoor men alleen zonder onderwijs van een ander op een gemakkelijke manier wel en grondig leren kan de volgende speelen...' en dan volgt er een hele opsomming en ergens halverwege staat dan het Schaak-Spel.
De eerste aankondiging van een schaakwedstrijd volgt bijna driekwart eeuw later. De kastelein van de Drie Romers in Roordahuizum plaatst op 29 december 1843 een advertentie waarin hij een Dam en Schaakwedstrijd bekend maakt.
Eerst op 7 februari 1851 komen we Philidor tegen in de kolommen van de Leeuwarder Courant. Ik meld dit onder voorbehoud. Het kan zijn dat met andere zoektermen andere resultaten worden bereikt. Maar nogmaals: een rijke bron van informatie waarmee je je avonden kunt vermaken.  (HJD)