Als inwoner van Ysbrechtum was ik uiteraard extra betrokken bij en geïnteresseerd in de overlijdensadvertenties die woensdag in het Sneeker Nieuwsblad waren opgenomen ter nagedachtenis aan mijn jonge dorpsgenoot die het leven liet tijdens de grote brand die vorig weekend de Friese hoofdstad teisterde. In die advertenties brengen allerlei mensen en instanties hun gevoelens onder woorden en soms kunnen die teksten helpen bij het verdriet en het ongemak dat je zelf in dit soort situaties ervaart. Heel vaak wordt je eigen ‘sprakeloosheid’ slechts bevestigd.

Toen ik de bewuste pagina in de krant opsloeg  viel gek genoeg mijn oog ogenblikkelijk op een naam die mij ook heel bekend voorkwam, namelijk die van  Sietske van Houten Couperus. Hoe is het mogelijk? schoot direct door mij heen. Een vraag die uitleg behoeft.

Sietske van Houten-Couperus  - en daarom vertel ik natuurlijk hier dit verhaal- was de weduwe van Jacobus (Koos) van Houten, die in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw enthousiast lid was van onze schaakvereniging. Van Houten was een bescheiden en soms misschien zelfs wel verlegen mens, maar uitermate vriendelijk en voorkomend en voor het verenigingsleven van onschatbare waarde. Hij vervulde diverse bestuursfuncties (waaronder het wedstrijdleiderschap) en hij droeg zorg voor ons materiaal. Vooral de oude analoge klokken omringde hij met heel veel vakmanschap. Al waren de uurwerken oud en der dagen zat, hij wist ze te reanimeren zodat ze nog jarenlang zowel intern als extern dienst konden doen. Alsof hij iets had met de tijd.

Koos van Houten werd meen ik geboren in Bolsward, maar een flink deel van zijn jeugd bracht hij door in Nederlands Indië. Aan zijn verblijf in de Tropen werd steeds toegeschreven de altijd wat mysterieuze blik waarmee hij de wereld beschouwde. Een publicatie in de Sneon en Snein-bijlage van Leeuwarder Courant verschafte op zeker moment echter een betere verklaring. In het bewuste artikel werd uit de doeken gedaan dat Jacobus van Houten in 1945 ooggetuige was van een van de meest opzienbarende en verschrikkelijke gebeurtenissen uit de geschiedenis van de mensheid. Hij zag namelijk de atoombom vallen op Nagasaki en nam met eigen ogen waar de verschrikkingen die dat wapen in de Japanse stad teweeg bracht. Ooggetuige was hij van het mensonterende einde van de al even zozeer mensonterende Tweedewereldoorlog. Een mysterieuze blik verklaard? Nee, nog niet helemaal. Van Houten kreeg nog meer voor zijn kiezen. Hij overleefde de verschrikkingen van de Jappenkampen, keerde terug naar Nederland, trouwde met Sietske uit Bolsward, werd vader van twee kinderen en maakte carrière bij de Shell. En toen – op een kwade dag- sloeg het noodlot opnieuw toe: zijn zoon, die studeerde in Utrecht had een kostbaas met een kwalijke gewoonte:  hij rookte in bed. Op een zekere dag viel hij in slaap. Er ontstond brand en Van houten jr kwam om in de vlammenzee. Mysterieuze blik in de ogen nu dan wel genoegzaam verklaard. Ogen die vraagtekens zetten bij het aardse bestaan en het gewoel der mensen. Begrijpelijk.

Na zijn vroege pensionering  keerde Koos met Sietske Couperus terug naar Bolsward en daar beleefden ze samen nog een aantal goede jaren met Schaakclub Westergoo als een van de middelpunten in hun bestaan. Eind jaren negentig werd Koos ziek en niet lang daarna kwam hij te overlijden. Ik ben nog aan zijn sterfbed geroepen. Hij wilde graag weten wat op dat moment zijn rating was. Zijn echtgenote heeft hem nog een flink aantal jaren overleefd maar was zich daar zeker de laatste tijd niet erg meer van bewust. De wereld om haar heen werd steeds kleiner. En woensdag stond dan de advertentie van de moeder die een kind verloor in een vlammenzee te midden van de advertenties ter nagedachtenis aan het slachtoffer van de grote brand in Leeuwarden. Er zijn mensen die zeggen dat toeval niet bestaat.HJD